Yüksek Denetim Ofisi (SAO), 2014-2020 dönemi için Kırsal Kalkınma Programından ödenen devlet ve Avrupa Birliği parasına odaklandı. Eylül 2023 itibarıyla toplam 15,7 milyar CZK'nın ödendiği seçilmiş tedbirleri inceledi. Paranın esas olarak tarımsal işletmelerin yatırımlarının desteklenmesi ve tarım dışı faaliyetler ile tarım turizminin desteklenmesine yönelik olduğu belirtildi.
SAO, incelemenin, Tarım Bakanlığı'nın (MZe) kırsal kalkınmaya yönelik faydaları değerlendirebilmek için programın hedeflerini spesifik ve ölçülebilir bir şekilde tanımlamadığını gösterdiğini belirtti. Ona göre tatil yeri, bireysel projeler düzeyinde bile faydaların belirlenmesinden esasen vazgeçmiş durumda.
SAO, “Sübvansiyon başvurularında ve izleme raporlarında gerekli olan veriler birbiriyle bağlantılı değil, dolayısıyla projenin amaçlanan hedefe ulaşıp ulaşmadığını doğrulamak zor.” diye eleştiriyor.
Tarım işletmelerinin yatırımlarının desteklenmesi açısından durum daha iyiyken ve denetlenen yedi projeden beşinde bu yatırımların örneğin daha yüksek üretkenliğe veya hayvan bakımına nasıl katkıda bulunduğu açık ve doğrulanabilirken, 13 proje için bunun tersi geçerliydi. Tarım dışı faaliyetleri ve tarım turizmini desteklemek. Hiçbir çekince olmadan değerlendirilen tek bir SAO yok.
İçişleri Bakanlığı, SAO raporuna yanıt olarak, incelemede, Kırsal Kalkınma Programı 2014-2020 projelerine ilişkin yönetim, teftişler veya kamu ihalelerinin verilmesinde herhangi bir hata bulunmadığını söyledi. Aynı zamanda desteğin genel etkisinin ancak 2026 yılında ilgili mevzuata uygun olarak değerlendirileceğine dikkat çekildi.
Projeyi değerlendirmek için izleme raporları kullanılacaktır. SAO, sübvansiyon alıcılarının sıklıkla yanlış bilgi verdiklerini tespit etti. Denetlenen 20 projenin yarısında hatalar bulundu; bazı durumlarda yanlış veriler oldukça açıktı.
Devlet Tarımsal Müdahale Fonu yetkilileri, SAO müfettişlerine, verileri hiçbir şekilde faaliyetlerinde kullanmadıklarını söyledi. Sadece raporların zamanında teslim edilip edilmediğini kontrol ettiler. SAO, alıcının raporu teslim etmemesi nedeniyle ceza alma riskiyle karşı karşıya olmasına rağmen, yanlış bilgi nedeniyle herhangi bir cezanın bulunmadığına dikkat çekti.
Bakanlık, denetlenen projelerden birinde bile SAO'nun yararlanıcıların projelere israfla ve yasal düzenlemeleri ihlal ederek para harcadığını tespit etmediğini söyledi. Aynı zamanda kontrolörlerin izleme raporlarıyla çalışmadığı yönündeki eleştirilerini de reddetti.
MZe, “İzleme raporlarının bir parçası olarak sübvansiyon alıcılarından toplanan veriler, programın genel göstergelerinin yerine getirilmesinin izlenmesine yönelik kaynaklardan biri olarak kullanılıyor ve kullanılmadan önce her zaman doğrulanıyor” diyor.
SAO ayrıca SZIF ve İçişleri Bakanlığı'nın, üç vakada sübvansiyon başvuru sahibi tarafından suç işlendiğini gösteren gerçekleri kolluk kuvvetlerine bildirmediğini de değerlendirmektedir. Tesis, ne kendisinin ne de SZIF'in koşulların bir suç işlendiğine işaret ettiği sonucuna varmadığını söyleyerek bu konudaki prosedürü savunuyor.
SAO, incelemenin, Tarım Bakanlığı'nın (MZe) kırsal kalkınmaya yönelik faydaları değerlendirebilmek için programın hedeflerini spesifik ve ölçülebilir bir şekilde tanımlamadığını gösterdiğini belirtti. Ona göre tatil yeri, bireysel projeler düzeyinde bile faydaların belirlenmesinden esasen vazgeçmiş durumda.
SAO, “Sübvansiyon başvurularında ve izleme raporlarında gerekli olan veriler birbiriyle bağlantılı değil, dolayısıyla projenin amaçlanan hedefe ulaşıp ulaşmadığını doğrulamak zor.” diye eleştiriyor.
Tarım işletmelerinin yatırımlarının desteklenmesi açısından durum daha iyiyken ve denetlenen yedi projeden beşinde bu yatırımların örneğin daha yüksek üretkenliğe veya hayvan bakımına nasıl katkıda bulunduğu açık ve doğrulanabilirken, 13 proje için bunun tersi geçerliydi. Tarım dışı faaliyetleri ve tarım turizmini desteklemek. Hiçbir çekince olmadan değerlendirilen tek bir SAO yok.
İçişleri Bakanlığı, SAO raporuna yanıt olarak, incelemede, Kırsal Kalkınma Programı 2014-2020 projelerine ilişkin yönetim, teftişler veya kamu ihalelerinin verilmesinde herhangi bir hata bulunmadığını söyledi. Aynı zamanda desteğin genel etkisinin ancak 2026 yılında ilgili mevzuata uygun olarak değerlendirileceğine dikkat çekildi.
Projeyi değerlendirmek için izleme raporları kullanılacaktır. SAO, sübvansiyon alıcılarının sıklıkla yanlış bilgi verdiklerini tespit etti. Denetlenen 20 projenin yarısında hatalar bulundu; bazı durumlarda yanlış veriler oldukça açıktı.
Devlet Tarımsal Müdahale Fonu yetkilileri, SAO müfettişlerine, verileri hiçbir şekilde faaliyetlerinde kullanmadıklarını söyledi. Sadece raporların zamanında teslim edilip edilmediğini kontrol ettiler. SAO, alıcının raporu teslim etmemesi nedeniyle ceza alma riskiyle karşı karşıya olmasına rağmen, yanlış bilgi nedeniyle herhangi bir cezanın bulunmadığına dikkat çekti.
Bakanlık, denetlenen projelerden birinde bile SAO'nun yararlanıcıların projelere israfla ve yasal düzenlemeleri ihlal ederek para harcadığını tespit etmediğini söyledi. Aynı zamanda kontrolörlerin izleme raporlarıyla çalışmadığı yönündeki eleştirilerini de reddetti.
MZe, “İzleme raporlarının bir parçası olarak sübvansiyon alıcılarından toplanan veriler, programın genel göstergelerinin yerine getirilmesinin izlenmesine yönelik kaynaklardan biri olarak kullanılıyor ve kullanılmadan önce her zaman doğrulanıyor” diyor.
SAO ayrıca SZIF ve İçişleri Bakanlığı'nın, üç vakada sübvansiyon başvuru sahibi tarafından suç işlendiğini gösteren gerçekleri kolluk kuvvetlerine bildirmediğini de değerlendirmektedir. Tesis, ne kendisinin ne de SZIF'in koşulların bir suç işlendiğine işaret ettiği sonucuna varmadığını söyleyerek bu konudaki prosedürü savunuyor.