Birkaç gün önce 20 yaşındaki İsveçli Ellen Bagley, ikinci el kıyafet satışına yönelik popüler uygulamada ilk satışını yaptı. Ancak birkaç dakika sonra heyecan şoka dönüştü. Bloomberg, Linköping'den bir kızın dolandırıcılığın kurbanı olduğunu öğrendiğini yazıyor.
Alıcı, işlemi tamamlamak için ona bir bağlantı gönderdi; bu bağlantı, tıklandığında İsveç'te neredeyse tüm İsveçli yetişkinler tarafından varsayılan olarak kullanılan BankID yetkilendirme sistemini başlatıyordu. Gerekli bilgileri doldurdu ve kendi tarafında yapılan anlaşmayı değerlendirdi. Ama çok geçmeden yanıldığını anladı. Dolandırıcı, kadının hesabına girerek 10.000 İsveç kronunu çekti; bu da yaklaşık 23.000 kron anlamına geliyor.
“Dolandırıcılar bugünlerde o kadar karmaşık ki, tüm süreç çok meşru görünüyordu. Dolandırıcıları tespit etmek kolay değil” diye yorum yaptı aldatılan satıcı Bloomberg deneyimi hakkında.
Her ne kadar İsveç medyası mali suçlara, örneğin silahlı saldırılara ve sokak çetesi suçlarına göre daha az ilgi gösterse de, bu durum ülke için giderek büyüyen bir risk oluşturuyor. Aynı zamanda İsveç, diğer AB ülkeleri için nakitsiz suçlarla mücadelede önemli bir örnek teşkil ediyor, çünkü orada ekonomide neredeyse hiç kimse nakit kullanmıyor.
İsveç'te mali suçlar hızla artıyor
İsveç'teki çevrimiçi dolandırıcılıkların sayısı son yıllarda oldukça dramatik bir şekilde arttı. 2023 yılında suçlular bu tür suçlar yoluyla toplam 1,2 milyar SEK (kabaca 2,7 milyar SEK) çaldı; bu rakam 2021'dekinin iki katıydı. Kolluk kuvvetleri, İsveç suç ekonomisi olarak adlandırılan toplam ekonominin büyüklüğünün, ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 2,5'ine kadar çıkabileceğini tahmin ediyor.
Bu nedenle oradaki yetkililer, güvenlik önlemlerini sıkılaştırmaları ve teknik açıdan yetenekli suçluların işini zorlaştırmaları için bankalar üzerinde giderek daha ciddi bir baskı uyguluyor. Ancak düzenlemelerin çok ileri gitmesi İsveç ekonomisinin işleyişini tehdit edebilir. Ancak çok yavaş ilerlemek diğer yandan yerel tüketicilerin ve şirketlerin güvenini sarsabilir.
Ülkenin ekonomik suçlar başsavcısı Daniel Larson, Bloomberg'e yaptığı açıklamada, “Karmaşık ağlar ve sahte belgeler kullanan gelişmiş dolandırıcılar, İsveç'i suç ticaretinin Silikon Vadisi'ne dönüştürdü.” dedi. Ona göre ekonomik suç şu anda birçok İsveçli çetenin faaliyetlerinin temelini oluşturuyor ve bunun hızla çözülmesi gerekiyor.
İsveç'te artık nakit para uçmuyor
İsveç merkez bankası tarafından yakın zamanda yapılan bir anket, 2022'de İsveçlilerin yalnızca yüzde 8'inin son alışverişlerinde nakit kullandığını söylediğini gösterdi. Uluslararası Para Fonu'na göre İsveç, komşusu Norveç ile birlikte Avrupa'da kişi başına en düşük ATM sayısına sahip ülke.
Çevrimiçi imza işlevi gören ve nakitsiz işlemlerin anında tamamlanmasına olanak sağlayan BankID sisteminin yaygın kullanımı da İsveç'te dijital suçun büyümesine katkıda bulunuyor. İsveç bankaları elektronik ödemeleri eskisinden çok daha hızlı ve kolay yapmak için bu yöntemi kullanmaya başladı. İlk kez 2001'de ortaya çıktı ve kısa sürede çoğu İsveçlinin günlük yaşamının bir parçası haline geldi. Doğrulama için yalnızca parmak izi, yüz taraması veya altı haneli kodun girilmesi gerekiyor. Ortalama bir İsveçli bunu günde yaklaşık iki kez kullanıyor.
Sorunun boyutu büyüdükçe, İsveç bankaları artık büyük transferlerin güvenilir bir ikinci tarafça onaylanması zorunluluğu da dahil olmak üzere ek güvenlik düzeyleri sağlayacak önlemler uygulamaya koyuyor. Ancak bunlar çoğunlukla gönüllüdür; kullanıcıların iki adımlı yetkilendirmeyi ayarlamaya veya ödemeleri ertelemeye kendileri karar vermesi gerekir.
Alıcı, işlemi tamamlamak için ona bir bağlantı gönderdi; bu bağlantı, tıklandığında İsveç'te neredeyse tüm İsveçli yetişkinler tarafından varsayılan olarak kullanılan BankID yetkilendirme sistemini başlatıyordu. Gerekli bilgileri doldurdu ve kendi tarafında yapılan anlaşmayı değerlendirdi. Ama çok geçmeden yanıldığını anladı. Dolandırıcı, kadının hesabına girerek 10.000 İsveç kronunu çekti; bu da yaklaşık 23.000 kron anlamına geliyor.
“Dolandırıcılar bugünlerde o kadar karmaşık ki, tüm süreç çok meşru görünüyordu. Dolandırıcıları tespit etmek kolay değil” diye yorum yaptı aldatılan satıcı Bloomberg deneyimi hakkında.
Her ne kadar İsveç medyası mali suçlara, örneğin silahlı saldırılara ve sokak çetesi suçlarına göre daha az ilgi gösterse de, bu durum ülke için giderek büyüyen bir risk oluşturuyor. Aynı zamanda İsveç, diğer AB ülkeleri için nakitsiz suçlarla mücadelede önemli bir örnek teşkil ediyor, çünkü orada ekonomide neredeyse hiç kimse nakit kullanmıyor.
İsveç'te mali suçlar hızla artıyor
İsveç'teki çevrimiçi dolandırıcılıkların sayısı son yıllarda oldukça dramatik bir şekilde arttı. 2023 yılında suçlular bu tür suçlar yoluyla toplam 1,2 milyar SEK (kabaca 2,7 milyar SEK) çaldı; bu rakam 2021'dekinin iki katıydı. Kolluk kuvvetleri, İsveç suç ekonomisi olarak adlandırılan toplam ekonominin büyüklüğünün, ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 2,5'ine kadar çıkabileceğini tahmin ediyor.
Bu nedenle oradaki yetkililer, güvenlik önlemlerini sıkılaştırmaları ve teknik açıdan yetenekli suçluların işini zorlaştırmaları için bankalar üzerinde giderek daha ciddi bir baskı uyguluyor. Ancak düzenlemelerin çok ileri gitmesi İsveç ekonomisinin işleyişini tehdit edebilir. Ancak çok yavaş ilerlemek diğer yandan yerel tüketicilerin ve şirketlerin güvenini sarsabilir.
Ülkenin ekonomik suçlar başsavcısı Daniel Larson, Bloomberg'e yaptığı açıklamada, “Karmaşık ağlar ve sahte belgeler kullanan gelişmiş dolandırıcılar, İsveç'i suç ticaretinin Silikon Vadisi'ne dönüştürdü.” dedi. Ona göre ekonomik suç şu anda birçok İsveçli çetenin faaliyetlerinin temelini oluşturuyor ve bunun hızla çözülmesi gerekiyor.
İsveç'te artık nakit para uçmuyor
İsveç merkez bankası tarafından yakın zamanda yapılan bir anket, 2022'de İsveçlilerin yalnızca yüzde 8'inin son alışverişlerinde nakit kullandığını söylediğini gösterdi. Uluslararası Para Fonu'na göre İsveç, komşusu Norveç ile birlikte Avrupa'da kişi başına en düşük ATM sayısına sahip ülke.
Çevrimiçi imza işlevi gören ve nakitsiz işlemlerin anında tamamlanmasına olanak sağlayan BankID sisteminin yaygın kullanımı da İsveç'te dijital suçun büyümesine katkıda bulunuyor. İsveç bankaları elektronik ödemeleri eskisinden çok daha hızlı ve kolay yapmak için bu yöntemi kullanmaya başladı. İlk kez 2001'de ortaya çıktı ve kısa sürede çoğu İsveçlinin günlük yaşamının bir parçası haline geldi. Doğrulama için yalnızca parmak izi, yüz taraması veya altı haneli kodun girilmesi gerekiyor. Ortalama bir İsveçli bunu günde yaklaşık iki kez kullanıyor.
Sorunun boyutu büyüdükçe, İsveç bankaları artık büyük transferlerin güvenilir bir ikinci tarafça onaylanması zorunluluğu da dahil olmak üzere ek güvenlik düzeyleri sağlayacak önlemler uygulamaya koyuyor. Ancak bunlar çoğunlukla gönüllüdür; kullanıcıların iki adımlı yetkilendirmeyi ayarlamaya veya ödemeleri ertelemeye kendileri karar vermesi gerekir.